Piłka nożna w Zabrzu do roku 1945

Trudno precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie, kiedy w Zabrzu powstał pierwszy klub piłkarski. Pewne jest tylko to, że już w pierwszej dekadzie XX wieku działało ich kilka, m.in. SC Zabrze, SV Deichsel, Borussia i Victoria, oba w Zaborzu. Najbardziej znana i ceniona była Borussia, która 23 sierpnia 1909 roku przekształciła się w SC Preussen 1910. I wojna światowa zahamowała na kilka lat dynamiczny rozwój drużyny z Zaborza, ale klub szybko się odrodził i w 1922 roku zdobył ostatni przed podziałem Górnego Śląska tytuł niemieckiego mistrza regionu. Dwa lata wcześniej powstało Towarzystwo Sportowe Wesołość Zabrze, później Hart Zabrze i Strzała w dzielnicy Dorota. Kiedy po podziale Śląska, Zabrze pozostało po stronie niemieckiej, kluby te jednak rozwiązano. Tylko Preussen działało nadal. W sezonie 1927/28 zostało po raz pierwszy mistrzem niemieckiej części Śląska, a w swym składzie miało kilku reprezentantów regionu (m.in. Erich Kampa). Zmiana pokoleniowa w latach 30. nie wpłynęła dobrze na wyniki Preussen Hindenburg, jak pisano wtedy w prasie. Kilku piłkarzy, jak Adolf Obstoj czy Florian Bismor byli jednak cenionymi graczami w całych Niemczech. Warto wspomnieć o tym, że w 1932 roku po raz pierwszy w Zabrzu wystąpił Ruch Hajduki Wielkie. Niebiescy wygrali 2:1. Wybuch II wojny światowej w zasadzie nic nie zmienił, rozgrywki toczyły się nadal, ale z biegiem czasu coraz więcej piłkarzy powoływano do wojska, a w ich miejsce pojawiali się młodsi koledzy, np. Antoni Franosz, późniejszy piłkarz Górnika. Po wejściu Armii Czerwonej, w styczniu 1945 roku, drużynę rozwiązano. Drugim ważnym klubem sprzed 1945 roku był SV Deichsel, założony w 1909 roku przy fabryce produkującej druty i liny. W 1933 roku stał się klubem miejskim, a jego nazwę przekształcono na Hindenburg 09. Rok później awansował do śląskiej ekstraklasy, tzw. „gau-ligi”. Klub nie miał własnego boiska, rozgrywał mecze na jednej z bocznych płyt późniejszego stadionu Górnika. Do gwiazd drużyny należeli Werner Harden i Friedrich Laband, którzy zrobili po wojnie wspaniałe kariery w klubach niemieckich. Trzecim znaczącym klubem był natomiast założony w 1920 roku w Mikulczycach, Sportfreunde. Najlepsze czasy dla tego zespołu to druga połowa lat 30. – w 1938 roku zespół awansował bowiem do „gau-ligi”. Asami drużyny byli Hubert Renk, Józef Lukoschek i Gerhard Nowara, reprezentanci Śląska.